0541 
HASTALIKLAR
Omurga Kırıkları Spinal Travmalar
Genel BilgiAmerikada yılda yaklaşık 2/100 000 kişi omurga travmasına maruz kalıp bunların 50%si boyun bölgesini içerir. Omurilik hasarı ise kemik ya da bağ dokusu hasarı ile beraber olabilir veya olmayabilir. Riskli hastayı dikkatsizce yerinden oynatmak omurilik hasarının yerleşmesine veya var olan hasarın daha kötüleşmesine yol açabilir.
İlk değerlendirme
Daha kaza anında omurga hasarı ihtimali düşünülmelidir ve tüm hareketler ve hastanın transportu özellikle hasta komada ise çok dikkatle uygulanmalıdır. Çoğu omurga hasarları ağrı, uyuşukluk veya kol bacaklarını oynatamamaktan şikayetçi şuuru açık hastada görülür. Muayenede spinal çıkıntılar üzerinde hassasiyet saptanabilir, omurganın her 2 yanındaki paraspinal alanda şişlik veya bağ dokusu yırtığına bağlı spinal çıkıntılar arasında açılma algılanabilir. Neurojenik ters soluk alıp verme (göğüs kafesinin soluk almada içeri çekilmesi) boyun omurlilk hasarına bağlı göğüs soluk kaslarının çalışmamasına bağlı) olabilir. Iki yanlı haraketsiz bacaklarda refleks alınmayışı, ağrılı uyaranlara cevapsızlık omurilik hasarını ortaya koyar (ölümcül ciddi kafa travması olmadığı sürece) Ağrısız idrar birikmesi veya ağrısız priapism denen ereksiyon hali de olabilir. Kırıkların saptanmasında düz lateral ve oblik filmler kadar tomografiden de yararlanırız. Ayrıca flexion ve extansionda fonksiyonel grafilerle düz filmlerde gözden kaçan potansiyel problemler saptanır.
SPİNAL ŞOK
Spinal reflexler, sempatik kontrol ve mesane fonks kaybı, ileus, flaksidite, tam duyusal kayıp 1-6 hf sürer Bulbokavernöz reflex ilk geri dönerHİPERREKLEKSİ
Mass reflex Komplet otonomik deşarj Spinal şokun düzelme döneminde olabilir Babinski, triple flexion cevabı, mesane ve kolonun spastisitesi olabilir Otonom disreflexi (hipertansiyon, taşikardi) eşlik edebilir-gergin mesane gibi stimulus NE norepiferin artırarakANTERİOR KORD SENDROMU
Ciddi flexion hasarında Hipoestezi (ant. spinotalamik trakt) Hipoaljezi (lateral spinotalamik trakt) Spastik paralizi (kortikospinal trakt) Post. kolon intaktSANTRAL KORD SENDROMU
Dar servikal kanalda hiperextansiyon hasarı Azalmış posterior kolon fonksiyonu Omuz ve kollarda azalmış duyulanma Kuvvet kaybı üst ekst. (daha medialde)- sonra alt ekst. Düzelme önce alt extremiteden başlarBROWN SEQUARD SENDROMU
Karşıda ağrı, ısı az Aynı tarafta kuvvet kaybı ve arka kolon fonks. az Penetran yaralanmalarda olurPRİMER YARALANMA
onkusyon -geçici fonks kaybı serasyonSEKONDER YARALANMA
İskemi, enfeksiyon, hipoksi, hipertermi, ödem, kanama, araknoidit, kompresyon vb Metilprednisolon 30 mg/kg- 1 saat 5.4 mg/kg/saat- 23 saat İlk 8 saatte GM1 ganglioside 100mg IV hergün deneniyorBoyun Kırıkları: Servikal spinal fraktürler
Atlantooksipital dislokasyon
Genellikle fatal Dens basion arası 12.5 mm geçerAtlantoaksiyel rotatuar dislokasyon
Spontan olabilir Travma, ÜSYE,RA Traksiyon çocukta 7-15 pound, erişkin 15-20 p Subluksasyon olursa C1-C2 füzyonOksipital kondil kırığı
Atlantoaksiyel dislokasyon
Atlas C1 kırığı
JEFFERSON kırığı
Axial yüklenme ile C1 ant. ve post. arkında bilateral kırık Genellikle nörolojik defisit yok İmmobilizasyon 12 hf= Collar, SOMI, halo Spencer kuralı= C1in C2 üzerinde 7mm taşması-rigid fixation-haloAtlantoaksiyel rotatuar subluksasyon
Spontan olabilir Travma, ÜSYE,RA Traksiyon çocukta 7-15 pound, erişkin 15-20 p Subluksasyon olursa C1-C2 füzyonAxis C2 kırığı
Odontoid kırklar Gnlle fleksiyon hasarı Tip 1 odontoid tepesi kırık- çok nadir-gnlle stabil Tip 2 odontoid tabanından kırık-ort 30% non-<6mm kaymada 10% non,
6mm> kaymada 70%non,
7 yaş çocuklar immobilize edilir, adultta ileri yaş ve kayma 6mm> ise, halo da instabilite varsa : cerrahi Tip 2a kırik hattı parçalı kırık-erken cerrahi Tip 3 C2 gövdesi kırığı-90% halo ile immobilizasyonla iyileşirHANGMAN kırığı
Axisin travmatik spondilolistezisi Hiperextansiyon ve axial yüklenme C2 nin isthmus yada pedikül kırığı Tip 1- 2mm az kayma-stabil-nörolojik defisit nadir-rigid collar Tip 2 artmış kayma ve angulasyon, C2-3 diski ve PLL yırtık, C2 C3 üstünde kaymış, axial load ve ext>rebound flex, unstabil olabilir, defisit seyrek, red ve halo 12 hf Tip 2a daha az kayma ama daha fazla angulasyon-unstabil-12 hafta redüksüyon ve halo vest Tip 3 -C2/3 fasetler kırık ve kilitli-de kırık-ALL yırtık-Flexion-kompresyon-unstable-gnlle defisit-redüksiyon ve12 hf halo vest Cerrahi= redüksüyon yapılamayanda, external immob faydasızsa, travmatik C2/3 disk hernisi ve korda bası varsa-ant C2/3 diskektomi ve füzyon veya postdan C1/2 veya C2-3 telleme ve füzyonÇeşitli C2 kırıkları
C1 ve C2 beraber kırığı
Subaksiyel yani C3-C7 arası kırıklar
-Basit kama kırığı
Flexionda kompresyon olursa kompresyon kırığı Anteroinferior korpusda kırık Gnlle stabil Collar-dinamik filmler normal ise-Tear drop
Anteroinferior köşede kırık Hiperflexion Üst vertebra geriye kayar Fasetler gnlle kırık ve unstable Ant kord sendromu yapar ALL distraksiyonu ile olan ve stabil olan basit avülsion kırığından farklıdır Cerrahi stab-Pillar kırığı
Kompresyon ve lateral bending ile oluşan faset kırığı Gnlle stabil ve lig hasar yok Collar yetebilir-Clay Shoveler kırığı
C7 (bazen C6 veya T1) spinoz kırığı Hiperflexion ya da direkt travma Gnlle stabilSubaksiyel servikal omurganın ekstansiyon kırıkları
Lateral mass ve faset kırıkları
Subluksasyon ve faset dislokasyonları
3.5mm kayma ve 11 angulasyon ligamentöz hasar demektir Minör flex-subluksasyon, major flex- bilateral faset kilitlenmesi- flex ve rotasyon-unilateral faset dislokasyonu yapar Unilateral faset kilitlenmesi kapalı redüksüyon ve traksiyon, kırıkta 12 hafta external immob-redüksiyon yoksa cerrahi-post tel veya lateral mass plağı veya ant. dan eğer disk basıyorsa Bilateral faset kilitlenmesi-enaz 50% öne kayma vardır-tedavi aynıGeç servikal instabilite
Karotis artere künt travma hasarı
Vertebral artere künt travma hasarı
TORAKAL VE LOMBER OMURGA FRAKTÜRLERİ Sırt ve bel omurga kırıkları
Denisin 3 kolon teorisine göre omurga 3 kolona bölünmüştür.
1-Ön kolon: omur cisminin ön yarısı ve bağları
2-Orta kolon: omur cisminin arka yarısı ve PLL
3-Arka kolon: posterior yapılar, faset eklemleri, ligamentum flavum ve aradaki diğer bağlar
TORAKOLOMBER KIRIKLAR
HAFİF HASARLAR
1-transvers proses kırığı
2-artikuler process kırğı
3-spinoz process kırığı
4-lamina kırığı
AĞIR HASARLAR
Kompresyon fraktürü= çökme kırığı
Ön kolon çökerse olur. Orta kolon sağlamdır.. T6-8 ve T12-L3 arası en çok görülürOrta kolon fulkrum gibi davranır. Ön kolonda kamalaşma Arka kolonda yükseklik kaybı ve subluksasyon olmaz Defisit yok Üst torasik spinalin en sık kırığıBurst fraktürü =patlama kırığı
Saf axial yüklenme Vertebral cisimlerde kompresyon 50% defisit Dikine gelen kuvvetlerde hem ön hem orta kolon hasarlanır.:T10-L2 arası
Sealt belt fraktürü = Emniyet kemeri kırığı
Ön kolon sıkışırken orta ve arka kolonlar açılırlar.
Flexion hasarı Ant kolon fulkrum Defisit gnlle yok Chance kırığı tek seviye ise ve cisim ve pediküllerde yarılma olursaFraktür dislokasyon=kırık çıkıklar
3 kolonda da yetmezlik Gnlle defisit var 3 kolonun da kompresyon, gerilme, rotasyon ya da makaslama etkilerine maruz kalarak hasar görmesi
1-fleksiyon- rotasyon: arka ve orta kolon tamamen parçalanmış, ön kolon çökmüş, böylece önden kamalaşma oluşmuş.
2-shear: makaslama: 3 kolon da parçalanmış
3-fleksiyon- distraksiyon: emniyet kemeri kırığını taklit eder, ilaveten çıkık veya ön kolonun çökmesi mevcuttur.
.jpg)
4-hiperekstaniyon travması
TEDAVİ YAKLAŞIM
Stabil hasarlar-
1 derece instabilite (mekanik instabilite)
2 derece instabilite (nörolojik instabilite)
3 derece instabilite (mekanik ve nörolojik instabilite)-fraktür dislokasyonlar ve defisitli ciddi burst. Cerrahi ile posteriordan veya anteriordan (transtorasik veya transabdominal)
SAKRAL KIRIKLAR
Az görülür. Genellikle makaslama kuvvetleri ile oluşur.
Pelvis kırıklarının sinde eşlik eder. %22-60ında nörolojik kusur oluşabilir.
Zone 1, Zone 2, Zone 3 vertikal ve zone 3 transvers kırıkları mevcuttur.